Prokura stanowi szeroko pojęty rodzaj pełnomocnictwa.
Każda spółka handlowa – zarówno osobowa, jak i kapitałowa, o ile nie znajduje się w stanie likwidacji może udzielić prokury.
Spółki kapitałowe, wyrażają zgodę w formie pisemnej uchwały zarządu spółki, chyba że umowa spółki przewiduje inne uregulowania w tej kwestii.
W spółkach osobowych polega to na wyrażeniu zgody w formie pisemnej uchwały wszystkich wspólników, mających prawo reprezentacji spółki osobowej.
Kim jest prokurent? Prokurentem zgodnie z art. 1092 § 2 k.c., może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Pełnomocnictwo jest upoważnieniem dla osoby pełniącej funkcję pełnomocnika do reprezentowania lub zastępowania mocodawcy w stosunkach prawnych z innymi podmiotami, w określonym z góry zakresie. Ustanowienie pełnomocnika wymaga oświadczenia osób lub organów uprawnionych do reprezentowania. Pełnomocnikiem może być zarówno osoba fizyczna (nawet taka, która ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych), jak również osoba prawna.
Do czego uprawnia prokura a do czego pełnomocnictwo?
Prokura upoważnia do wykonywania wszystkich czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem spółki w pełnym zakresie, za wyjątkiem: obciążenia przedsiębiorstwa prawem zbycia przedsiębiorstwa, obciążenia nieruchomości, zbycia nieruchomości oraz dokonywania czynności prawnych, polegających na np. na oddaniu na czasowe użytkowanie przedsiębiorstwa. Do tego wymagane jest pełnomocnictwo szczególne.
Pełnomocnictwo upoważnia pełnomocnika do dokonywania czynności wskazanych w treści pełnomocnictwa.
Kiedy wygasa prokura?
Szczególną przesłanką wygaśnięcia prokury jest utrata zaufania do prokurenta. Jeżeli choćby jeden ze wspólników spółki osobowej uprawnionych do reprezentowania spółki lub członek zarządu spółki kapitałowej przestał ufać swojemu prokurentowi, to może go odwołać.
Przesłankami do wygaśnięcia prokury są również:
– śmierć prokurenta,
– zrzeczenie się prokury,
– otwarcie likwidacji spółki lub wszczęcie postępowania upadłościowego,
– przekształcenie przedsiębiorcy,
– utrata zdolności do czynności prawnych przez prokurenta.
Przedsiębiorca zobowiązany jest także do zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców wygaśnięcia prokury.
Rodzaje pełnomocnictwa i odwołanie pełnomocnika
Umocowana osoba do reprezentowania podmiotu na zewnątrz, dokonuje czynności prawnych na podstawie formalnego dokumentu zwanego pełnomocnictwem.
Ustawa wyróżnia trzy jego typu:
1) pełnomocnictwo ogólne ? obejmuje czynności związane ze zwykłym zarządem,
2) pełnomocnictwo rodzajowe ? obejmuje czynności wykraczające poza zwykły zarząd, nie zastrzeżone dla umocowania ogólnego i szczególnego,
3) pełnomocnictwo szczególne ? obejmuje ściśle wskazane czynności prawne.
Każdego ustanowionego pełnomocnika można odwołać w dowolnym momencie.
Najlepiej, aby odwołanie było na piśmie. Pełnomocnictwo ustaje jednak dopiero z chwilą otrzymania informacji o odwołaniu przez pełnomocnika albo z chwilą, w której pełnomocnik mógł się o tym z łatwością dowiedzieć.
Rodzaje prokury
Ustanawiając prokurę należy określić jeden z jej rodzajów, który później będzie ujawniony w rejestrze KRS:
– prokura łączna ? prokurent działa z innym prokurentem,
– prokura samodzielna – prokurent działa sam,
– prokura oddziałowa ? prokurent dokonuje czynności prawnych w zakresie spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.
Dalsze pełnomocnictwo
Prokura nie może być przeniesiona na inną osobę fizyczną. Jednak sam prokurent może udzielić pełnomocnictwa szczególnego do poszczególnej czynności innej osobie.
Pełnomocnik natomiast, o ile wynika to z treści ustawy lub pełnomocnictwa ma prawo ustanawiać innych pełnomocników dla mocodawcy.
Obowiązki przedsiębiorcy
Przyjęty w podmiocie wpisanym do KRS sposób reprezentacji, obowiązkowo należy ujawnić w rejestrze KRS.
Wiąże się to oczywiście z odpowiednią opłatą sądową i koniecznością ogłoszenia tego faktu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Zaznaczę jednak, że wpis do KRS ma charakter jedynie deklaratoryjny i oznacza, że prokurentem zostaje się od chwili ustanowienia, a wpis jedynie potwierdza i aktualizuje istniejący stan.
Wniosek o wpis do rejestru prokury powinien być złożony nie później niż w terminie siedmiu dni od jej ustanowienia.
Oczywiście za nieujawnienie prokury w KRS sądy rejonowe nakładają na obowiązanych kary grzywny.
Ustanowienie pełnomocnika nie wymaga wpisu do KRS. Dokonanie opłaty skarbowej za pełnomocnictwo, konieczne będzie wówczas, gdy pełnomocnik reprezentować będzie mocodawcę w sprawach z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym.
